Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 152.294 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Првата продолжена форма на периодниот систем од Андреј Кулша
Првата продолжена форма на периодниот систем од Андреј Кулша

Проширен периоден систем — теоретизиција за хемиски елементи кои не се дел од познатите и докажани елементи. Елементот со највисок познат атомски број е оганесон (Z = 118), со што се комплетира седмата периода (ред) во периодниот систем. Сите елементи во осмата периода и по нив остануваат чисто хипотетички односно неоткриени.

Елементите надвор од 118 ќе бидат поставени во дополнителни периоди кога ќе бидат откриени, поставени (како и со постојните периоди) за да се насликаат периодично повторливи трендови во својствата на елементите. Сите дополнителни периоди се очекува да содржат повеќе елементи од седмата периода, бидејќи се пресметува дека имаат дополнителен таканаречен g-блок, кој содржи најмалку 18 елементи со делумно пополнети g- орбитали во секој период. Табела од осум периоди што го содржи овој блок била предложена од Глен Т. Сиборг во 1969 година. Првиот елемент од g-блокот може да има атомски број 121, и затоа би го имал систематското име унбиуниум. И покрај многуте пребарувања, ниту еден елемент во овој регион не е синтетизиран или откриен во природата.

Според орбиталното приближување во квантните механички описи на атомската структура, g-блокот би одговарал на елементи со делумно исполнети g-орбитали, но ефектите на спојување спин-орбита значително ја намалуваат валидноста на орбиталното приближување за елементи со висок атомски број. Верзијата на Сиборг за продолжениот период имала потешки елементи по моделот поставен од полесни елементи, бидејќи не ги земала предвид релативистичките ефекти. Моделите кои ги земаат предвид релативистичките ефекти предвидуваат дека моделот ќе биде несовршен. Пека Пијке и Буркхард Фрике употребувале компјутерско моделирање за да ги пресметаат местоположбите на елементите до Z = 172 и откриле дека неколку се поместени од Маделунговото правило. Како резултат на несигурноста и варијабилноста во предвидувањата на хемиските и физичките својства на елементите над 120, моментално не постои спогодба за нивното сместување во продолжениот периоден систем. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Холандскиот мотоциклист Мелвин ван дер Форт (Холандија) на првенството „Хокенхајмринг 2022“.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Црквата „Св. Герман“ (XI век) во Герман
Црквата „Св. Герман“ (XI век) во Герман
На денешен ден…

Денес е 6 мај 2025 г.

Настани:

1682  Луј XIV го преселил својот двор од Лувр во новиот замок Версај.
1889  Во Париз официјално е отворена Ајфеловата кула во рамките на Универзалната изложба од 1889. Конструктор на кулата е инженерот Густав Ајфел. Кулата е поставена во парискиот парк Шан де Марс и е висока 320 метри.
1937  Цепелинот „Хинденбургсе запалил и изгорел при слетувањето во близина на Њујорк при што загинале 36 луѓе. Оваа несреќа го означила крајот на цепелинот како редовно воздушно превозно средство.
1991  Во Сплит е убиен Сашко Гешовски, прва македонска жртва во конфликтот во поранешна СФРЈ. Тој ден Гешовски бил на должност стражар во командата на воено-поморската област во Сплит каде на протести излегле околу 30.000 демонстранти.
1994  Во Мексико на Генералното собрание на Светската организација за нумерирање на артиклите (ЕАН), како редовен член е примена и македонската организација ЕАН-МАК.
1994  Кралицата Елизабета II и претседателот Франсоа Митеран свечено го отвориле тунелот под Ламнанш, железничка врска помеѓу Обединетото Кралство и Франција.
2007  Претседателски избори во Франција: Николас Саркози е избран за претседател на Франција.

Родени:

1501  Марцел IIримски папа.
1848  Васил Апостолов Икономов — македонски учител, фолклорист, етнограф, печатар, преведувач и калиграф.
1856  Сигмунд Фројд — австриски научник, основач на психоанализата.
1868  Гастон Леру — француски новинар и писател.
1868  Николај IIруски цар (убиен 1918).
1869  Апостол Петков — македонски револуционер.
1895  Рудолф Валентино — американски глумец.
1915  Орсон Велс — американски глумец и режисер.
1935  Вук Крњевиќ — српски поет.
1941  Ивица Осим — босански и југословенски фудбалер и тренер.
1951  Шабан Шаулиќ — српски фолк-пејач.
1953  Тони Блер — британски политичар.
1954  Дора Бакојани — грчка политичарка.
1961  Џорџ Клуни — американски глумец и режисер.
1963  Алесандра Фери — италијанска балерина.
1973  Дејан Томашевиќ — српски кошаркар.
1976  Иван де ла Пења — шпански фудбалер.
1980  Димитрис Дијамантидис — грчки кошаркар.
1982  Франсиско Вентосо — шпански велосипедист.
1983  Дани Алвеш — бразилски фудбалер.
1985  Крис Пол — американски кошаркар.
1986  Горан Драгиќ — словенечки кошаркар.
1986  Роман Кројцигер — чешки велосипедист.
1987  Дрис Мертенс — белгиски фудбалер.
1992  Јонас Валанчиунас — литвански кошаркар.
1993  Урош Ковачевиќ — српски одбојкар.
1994  Матео Ковачиќ — хрватски фудбалер.
1995  Марко Пјаца — хрватски фудбалер.
2002  Коул Палмер — англиски фудбалер.

Починале:

1910  Едвард VIIбритански крал.
1945  Џемаил Хасани — водач на „Бали Комбетар“ за Западна Македонија.
1949  Морис Метерлинкбелгиски писател.
1959  Рагнар Нурске — естонски економист.
1991  Сашо Гешовски — првата жртва од Македонија во воените конфликти во СФР Југославија.
1992  Марлен Дитрих — американска филмска глумица од германско потекло.
1993  Велко Силјаноски — редовен професор на Филолошкиот факултет во Скопје, основоположник на дисциплината фонетика на англиски јазик.
2004  Барни Кесел — американски џез-музича
2007  Стеван Раичковиќ — српски поет.
2015  Ерол Браун — американски соул и фанк пејач, член на групата „Хот чоколит“ (Hot Chocolate).

Празници:

Ѓурѓовден — денот кога во 303 г. според традицијата е погубен Светиот великомаченик Георгиј.
Ерделез — традиционален празник на Ромите.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич