Məzmuna keç

Lüksemburq

Keçidləri redaktə et
Vikipediya, azad ensiklopediya
Bu məqalə Lüksemburq dövləti haqqındadır. Digər mənalar üçün Lüksemburq (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.
Lüksemburq
lüksemb. Groussherzogtum Lëtzebuerg
fr. Grand-Duché de Luxembourg
alm. Großherzogtum Luxemburg‎
lüksemb. Mir wëlle bleiwe wat mir sinn
Biz nə isək (kimiksə) elə də qalmaq istəyirik
Lüksemburqun Avropa İttifaqındakı yeri (tünd yaşıl)Lüksemburqun Avropa İttifaqındakı yeri (tünd yaşıl)
Lüksemburqun Avropa İttifaqındakı yeri (tünd yaşıl)Lüksemburqun Avropa İttifaqındakı yeri (tünd yaşıl)
Tarixi
 • Qraflığın yaranması 963
 • Hersoqluğa yüksəlmə 1354
 • Böyük Hersoqluğun yaranması (Vyana konqresi) 9 iyun 1815
 • I London Müqaviləsi (De-fakto müstəqillik) 19 aprel 1839
 • II London Müqaviləsi (Tam müstəqillik və neytrallıq) 11 may 1867
 • Neytrallığın sonu 1948[1]
 • Avropa İttifaqı Avropa İttifaqı-yə üzvlük (AİB-nin qurucu üzvü) 1 Yanvar 1958
Rəsmi dilləri
Paytaxt Lüksemburq
İdarəetmə forması Unitar parlamentli konstitusiyalı monarxiya
Böyük Hersoq Anri
Baş Nazir Luc Frieden
Sahəsi
 • Ümumi 2,586.4[2] km²
 • Su sahəsi (%) Cüzi
Əhalisi
 • Əhali 672,050[3] nəfər (164-cü)
 • Sıxlıq 260 nəf./km² (58-ci)
 • Ümumi 85.506.243.834 $[7], 82.274.812.251 $[7]
ÜDM (AQP)
 • Ümumi $94.302 milyard[4] dollar  (105-ci)
 • Adambaşına $138,401[4] dollar  (1-ci)
ÜDM (nominal)
 • Ümumi (2024 (proqnoz)) $94.011 milyard[4] dollar  (76-cı)
 • Adambaşına $137,947[4] dollar  (1-ci)
İİİ (2022[5]) 0.954 (▲; 12-ci)
Demonim Lüksemburqlu
Valyuta avro
İnternet domeni .lu
ISO kodu LU
BOK kodu LUX
Telefon kodu +352
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d][8]
Qoşulduğu təşkilatlar: , BMT, Benilüks, AŞ, OECD, ATƏT, Frankofoniya Beynəlxalq Təşkilatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Lüksemburq (lüksemb. Lëtzebuerg, fr. Luxembourg, alm. Luxemburg‎), rəsmi adı Lüksemburq Böyük Hersoqluğu (lüksemb. Groussherzogtum Lëtzebuerg, fr. Grand-Duché de Luxembourg, alm. Großherzogtum Luxemburg‎) — Qərbi Avropada dənizə çıxışı olmayan kiçik bir dövlət. Belçika (şimaldan və qərbdən), Almaniya (şərqdən) və Fransa (cənubdan) ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Lüksemburq şəhəridir[9], hansı ki, Avropa İttifaqının (Aİ)nın Brüssel və Strasburqla birlikdə üç rəsmi paytaxtından biridir və Avropa Ədalət Məhkəməsi də daxil olmaqla bir neçə mühüm Aİ qurumuna ev sahibliyi edir.[10] Lüksemburq mədəniyyəti, xalqı və dilləri qonşuları olan Roman və German Avropası arasında sərhəddə yerləşməsi səbəbindən qarşılıqlı şəkildə sıx bağlıdır; ölkə üçdillidir: fransızca, almanca və lüksemburqca rəsmi dillərdir.

Sahəsi 2,586 kvadrat kilometr olan Lüksemburq Avropanın ən kiçik suveren dövlətlərindən biridir.[2] 2024-cü ilin yanvar ayına olan məlumata görə əhalisi 672,050 nəfərdir[3] ki, bu da onu Avropanın ən az əhaliyə malik ölkələrindən biri etməklə yanaşı, eyni zamanda dünyanın ən yüksək immiqrasiya tempinə malik ölkələrindən biridir.[11] Lüksemburq əhalisinin təxminən yarısı xaricilərdir. O, konstitusiyalı monarxiya ilə idarə olunan təmsilçi demokratiyadır və dövlət başçısı Böyük Hersoq Anridir. Bu, dünyada yeganə suveren böyük hersoqluqdur.[12] Lüksemburq inkişaf etmiş ölkədir, qabaqcıl iqtisadiyyata və adambaşına düşən nominal və AQP ÜDM göstəricilərinə görə dünyanın ən yüksək yerlərindən birini tutur.[4] Ölkə maliyyə sektorundakı gücü ilə tanınır və Lüksemburq şəhəri dünyanın əhəmiyyətli maliyyə mərkəzlərindən biridir. Lüksemburq Aİ, OECD, BMT, NATO və Benilüksün[13] təsisçi üzvüdür.

Etimologiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

"Lüksemburq" adı, şəhərin üzərində qurulduğu qədim qala olan Lucilinburhuc (köhnə yüksək almanca "kiçik qala") adından gəlir.[14] 963-cü ildə Ardenn qrafı I Ziqfrid bu qalanı və ətraf əraziləri əldə etmiş və bu, Lüksemburq sülaləsinin və dövlətinin başlanğıcı olmuşdur.

Tarix

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Erkən Tarix və Orta Əsrlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Müasir Lüksemburq ərazisində insan məskunlaşmasının izləri Paleolit dövrünə gedib çıxır. Roma dövründə bu ərazi Gallia Belgica və Germania Inferior əyalətlərinin tərkibində olmuşdur.[15] Frank İmperiyasının süqutundan sonra ərazi Orta Frank krallığına, daha sonra isə Lotaringiya hersoqluğuna daxil oldu.

963-cü ildə Ardenn qrafı I Ziqfrid Trir yepiskopluğundan Lucilinburhuc qalasını əldə etməklə Lüksemburqun təməlini qoydu. Zamanla qala ətrafında şəhər inkişaf etdi və Ziqfridin nəsli ətraf əraziləri də idarə etməklə Lüksemburq sülaləsini yaratdı. XIV əsrdə Lüksemburq qrafları Müqəddəs Roma İmperatoru seçildilər (VII Henri, IV Karl, Vatslav, Sigizmund). 1354-cü ildə IV Karl Lüksemburqu hersoqluğa yüksəltdi.

Erkən Müasir Dövr

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq sülaləsinin kişi xəttinin kəsilməsindən sonra (1437), hersoqluq silsilə nikahlar və miraslarla Burqundiya hersoqlarının, daha sonra isə Habsburqların (İspaniya və Avstriya qolları) hakimiyyəti altına keçdi.[16] Strateji mövqeyinə görə Lüksemburq qalası Avropanın ən güclü istehkamlarından birinə çevrildi və "Şimalın Cəbəllüttariqi" kimi tanındı.[17] Ərazi Fransa (XIV Lüdovik dövründə) və Habsburqlar arasında mübarizə meydanı oldu.

XIX Əsr: Müstəqilliyin Qazanılması

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Fransız İnqilabı və Napoleon müharibələri zamanı Lüksemburq Fransa tərəfindən ilhaq edildi və Forêts departamentinə çevrildi. Napoleonun məğlubiyyətindən sonra Vyana konqresi (1815) Lüksemburqu formal olaraq Birləşmiş Niderland Krallığının kralı I Villemə şəxsi uniyada tabe olan, lakin eyni zamanda Alman İttifaqının üzvü olan Böyük Hersoqluğa çevirdi. Prussiya qarnizonu Lüksemburq qalasında yerləşdirildi.

1830-cu il Belçika inqilabı zamanı Lüksemburqun əhalisinin əksəriyyəti Belçikaya qoşuldu. 1839-cu il London Müqaviləsi Lüksemburqun bölünməsinə səbəb oldu: ərazinin qərbdəki daha böyük, fransızdilli hissəsi Belçikanın Lüksemburq əyalətinə çevrildi, şərqdəki daha kiçik, əsasən lüksemburqdilli hissə isə I Villemin hakimiyyəti altında Böyük Hersoqluq olaraq qaldı.[18] Bu müqavilə Lüksemburqun de-fakto müstəqilliyini təmin etdi.

1867-ci ildə Fransa və Prussiya arasında Lüksemburqun statusu ilə bağlı yaranan böhran (Lüksemburq Böhranı) II London Müqaviləsi ilə həll edildi. Müqavilə Lüksemburqun tam müstəqilliyini və daimi neytrallığını təsdiqlədi, Lüksemburq qalası söküldü və Prussiya qarnizonu çıxarıldı. 1890-cı ildə Niderland kralı III Villemin kişi varisi olmadan vəfat etməsi və Lüksemburq taxtının Salik qanununa uyğun olaraq qadın xətti ilə keçə bilməməsi səbəbindən Niderlandla şəxsi uniya pozuldu və taxt Nassau-Veylburq sülaləsindən Adolfa keçdi.

XX Əsr və Müasir Dövr

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburqun neytrallığı hər iki Dünya Müharibəsi zamanı Almaniya tərəfindən pozuldu. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Lüksemburq işğal edilsə də, formal olaraq müstəqilliyini saxladı. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı isə ölkə tamamilə işğal edildi və nasist Almaniyasına ilhaq edildi. Böyük Hersoq ailəsi və hökumət Londona sürgünə getdi. Lüksemburq 1944-cü ilin sentyabrında Müttəfiq qüvvələr tərəfindən azad edildi.

Müharibədən sonra Lüksemburq neytrallıq siyasətindən imtina etdi və beynəlxalq əməkdaşlığa qoşuldu. O, Benilüks İqtisadi Birliyinin (1944), BMTnin (1945), NATOnun (1949) və Avropa Kömür və Polad Birliyinin (1951) təsisçi üzvlərindən biri oldu.[19] Lüksemburq Avropa İttifaqının inkişafında mühüm rol oynamışdır və bir neçə Aİ qurumuna ev sahibliyi edir. XX əsrin ikinci yarısında ölkə iqtisadiyyatı ənənəvi polad sənayesindən müasir maliyyə və xidmət sektorlarına doğru transformasiya etdi.[20] 2000-ci ildə Böyük Hersoq Jan taxtdan çəkilərək yerini oğlu Anriyə verdi.[21]

Coğrafiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq Qərbi Avropada yerləşən, dənizə çıxışı olmayan kiçik bir ölkədir. Sahəsi 2,586.4 km²-dir.[2] Şimaldan və qərbdən Belçika (Valoniya bölgəsi), şərqdən Almaniya (Reynland-Pfalts və Saarland əyalətləri), cənubdan isə Fransa (Qrand Est bölgəsi) ilə həmsərhəddir.

Ölkə coğrafi cəhətdən iki əsas bölgəyə ayrılır:

1. Oesling (Éislek): Ölkənin şimal hissəsini əhatə edən, Ardenn dağlarının bir hissəsi olan təpəlik və meşəlik bölgədir. Hündürlüklər daha çoxdur (orta hesabla 400-500 m) və əhali sıxlığı daha azdır. Ən yüksək nöqtəsi Knaiff təpəsidir (Kneiff, 560 m).[2]

2. Gutland (Bon Pays): Ölkənin mərkəzi və cənub hissəsini əhatə edən, daha münbit torpaqlara və daha düzən relyefə malik bölgədir. Əhalinin və iqtisadi fəaliyyətin əksəriyyəti burada cəmləşmişdir. Paytaxt Lüksemburq şəhəri də bu bölgədə yerləşir.

Ölkənin iqlimi mülayim okean iqlimi ilə kontinental iqlim arasında keçid xarakteri daşıyır. Qışlar mülayim, yaylar isə sərin keçir. Yağıntılar ilboyu bərabər paylanır.[22] Əsas çayları Mozel (Almaniya ilə sərhəd boyunca axır), Zauer (Sûre), Our və Alzetdir. Ölkə ərazisinin təxminən üçdə biri meşələrlə örtülüdür.[2]

Siyasi Quruluşu

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq konstitusiyalı monarxiya və parlamentli demokratiyadır.[12]

  • Dövlət Başçısı: Böyük Hersoq (hazırda Anri) irsi olaraq bu vəzifəni tutur. Onun səlahiyyətləri əsasən mərasim xarakteri daşısa da, qanunları təsdiq etmək və Baş Naziri təyin etmək kimi bəzi formal hüquqları vardır.[23]
  • [[İcra Hakimiyyəti|İcraedici hakimiyyət: Hökumət tərəfindən həyata keçirilir. Hökumətə Baş Nazir başçılıq edir. Baş Nazir və nazirlər Deputatlar Palatasındakı çoxluğun etimadına əsasən Böyük Hersoq tərəfindən təyin edilir.[23]
  • [[Qanunvericilik Hakimiyyəti|Qanunverici hakimiyyət: 60 üzvdən ibarət, birpalatalı Deputatlar Palatasına (Chambre des Députés / D'Chamber) məxsusdur. Deputatlar ümumi seçkilər yolu ilə 5 il müddətinə seçilirlər.[24] Həmçinin, 21 üzvdən ibarət Dövlət Şurası (Conseil d'État) qanun layihələrinə rəy verən məşvərətçi orqandır.
  • Məhkəmə Hakimiyyəti: Məhkəmə sistemi müstəqildir və Fransa mülki hüquq sisteminə əsaslanır. Ali Məhkəmələrə Ali Ədalət Məhkəməsi (Kassasiya Məhkəməsi və Apelyasiya Məhkəməsindən ibarətdir) və İnzibati Məhkəmə daxildir.[25]

Lüksemburqun əsas siyasi partiyaları Xristian Sosial Xalq Partiyası (CSV), Lüksemburq Sosialist İşçi Partiyası (LSAP) və Demokrat Partiyasıdır (DP). Adətən koalisiya hökumətləri formalaşır.

Lüksemburq inzibati cəhətdən 12 kantona və 100 kommunaya bölünür.[26]

İqtisadiyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq yüksək gəlirli, sabit və rəqabətqabiliyyətli iqtisadiyyata malikdir.[27] O, adambaşına düşən ÜDM göstəricisinə görə (həm nominal, həm də AQP ilə) dünyada ən yüksək yerlərdən birini tutur.[4] İqtisadiyyatın əsasını maliyyə sektoru təşkil edir; Lüksemburq dünyanın ən böyük maliyyə mərkəzlərindən, xüsusilə investisiya fondları administrasiyası üzrə liderlərdən biridir.[28] Ölkə həmçinin Avropanın aparıcı özəl bankçılıq mərkəzidir.

Tarixən Lüksemburq iqtisadiyyatı polad sənayesinə əsaslanmışdır (xüsusilə ArcelorMittal şirkətinin mənşəyi Lüksemburqla bağlıdır), lakin 1970-ci illərdən etibarən bu sektorun əhəmiyyəti azalmışdır.[29] Hazırda digər mühüm sahələr informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT), logistika, biotexnologiya, elektron ticarət və media xidmətləridir. Kənd təsərrüfatı kiçik rol oynayır, əsasən süd məhsulları, ət və şərab istehsal edilir (Mozel vadisində).

Lüksemburq Avropa İttifaqının vahid bazarından və avrozonanın üzvü olmaqdan böyük fayda görür. İşsizlik səviyyəsi adətən aşağıdır.[30] Ölkənin iqtisadiyyatı yüksək dərəcədə açıqdır və xarici işçi qüvvəsindən (xüsusilə qonşu ölkələrdən gələn gündəlik sərhəd işçiləri - frontaliers) çox asılıdır. İqtisadiyyatın əsas çağırışları maliyyə sektorundan həddən artıq asılılıq, yüksək həyat dəyəri və mənzil qiymətləridir.[31]

Demoqrafiya

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq Avropanın ən kiçik ölkələrindən biri olsa da, əhali artım tempi olduqca yüksəkdir ki, bu da əsasən immiqrasiya ilə bağlıdır.[11] 2024-cü ilin əvvəlinə əhalisi 670 mindən çoxdur.[3] Əhalinin təxminən yarısı (47.9%, 2023) xarici vətəndaşlardır, onların da əksəriyyəti digər Aİ ölkələrindən (əsasən Portuqaliya, Fransa, İtaliya, Belçika, Almaniya) gələnlərdir. Bu, Lüksemburqu çoxmədəniyyətli və çoxdilli bir cəmiyyətə çevirmişdir.

Dillər: Lüksemburqda üç rəsmi dil var: Lüksemburqca (milli dil), Fransızca (əsasən qanunvericilik və idarəetmə dili) və Almanca (əsasən mətbuat və kilsə dili). Əhalinin əksəriyyəti bu üç dildən ən azı ikisini, çox vaxt isə üçünü bilir. İngilis dili də, xüsusilə işgüzar və beynəlxalq mühitdə geniş yayılmışdır.[32]

Din: Əhalinin böyük əksəriyyəti ənənəvi olaraq Roma Katolik kilsəsinə mənsubdur, lakin dindarlıq səviyyəsi azalmaqdadır.[33] Digər xristian məzhəbləri (protestantlar, pravoslavlar), islam, iudaizm və digər dinlərin nümayəndələri, eləcə də dindar olmayanlar da mövcuddur.

Ən böyük şəhər paytaxt Lüksemburqdur, digər mühüm şəhərlər Eş-syur-Alzet, Differdanj və Dudelanjdır.

Mədəniyyət

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Lüksemburq mədəniyyəti Roman və German mədəniyyətlərinin qovuşuğunda formalaşmışdır. Ölkənin üçdilliliyi mədəni həyatında da öz əksini tapır.

  • Ədəbiyyat: Lüksemburq ədəbiyyatı hər üç rəsmi dildə (lüksemburqca, fransızca, almanca) yaradılır.
  • İncəsənət: Lüksemburq şəhərində bir neçə muzey və incəsənət qalereyası fəaliyyət göstərir (məsələn, MUDAM - Müasir İncəsənət Muzeyi). Fotoqraf Edvard Stayxen Lüksemburq əsillidir.
  • Musiqi: Ölkə Eurovision Mahnı Müsabiqəsində 5 dəfə qalib gəlmişdir. Lüksemburq Filarmonik Orkestri beynəlxalq səviyyədə tanınır.
  • Mətbəx: Lüksemburq mətbəxi fransız və alman mətbəxlərinin təsirini daşıyır, lakin özünəməxsus yerli yeməkləri də vardır (məsələn, Judd mat Gaardebounen - donuz boynu paxla ilə, Bouneschlupp - yaşıl lobya şorbası). Mozel vadisində keyfiyyətli ağ şərablar istehsal olunur.
  • UNESCO Ümumdünya İrsi: Lüksemburq şəhərinin qədim məhəllələri və qala divarlarının qalıqları 1994-cü ildə UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısına daxil edilmişdir.[34]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ Kreins, Jean-Marie. Histoire du Luxembourg (fransız). Presses Universitaires de France. 2003. səh. 101. ISBN 978-2130538523.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 "Le territoire - Statistiques". statistiques.public.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  3. ↑ 1 2 3 "Population du Luxembourg au 1er janvier 2024". STATEC - Institut national de la statistique et des études économiques (fransız). 2024-04-02. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "World Economic Outlook Database, October 2024". International Monetary Fund. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  5. ↑ 1 2 "Human Development Report 2023/2024". Human Development Report. United Nations Development Programme. 13 March 2024. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  6. ↑ https://luxembourg.public.lu/dam-assets/publications/tout-savoir-sur-le-grand-duche-de-luxembourg/tout-savoir-sur-le-grand-duche-de-luxembourg-en.pdf. S. 2.
  7. ↑ 1 2 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Dünya Bankı.
  8. ↑ http://chartsbin.com/view/edr.
  9. ↑ "Territoire et environnement - Statistiques". statistiques.public.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  10. ↑ "Decision taken by common agreement between the representatives of the governments of member states on the location of the seats of the institutions and of certain bodies and departments of the European Communities" (Press-reliz). European Union. 1992-10-29. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  11. ↑ 1 2 "International Migration Outlook 2023". OECD. OECD Publishing. 2023-10-23. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  12. ↑ 1 2 "État et système politique". gouvernement.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  13. ↑ "Treaty revising the Treaty establishing the Benelux Economic Union signed on 3 February 1958". Government of the Netherlands Database. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  14. ↑ Kreins, Jean-Marie. Histoire du Luxembourg (fransız). Presses Universitaires de France. 2010. səh. 9. ISBN 978-213058355-2.
  15. ↑ Schiltz, M., & Wagner, G. (Eds.). (2006). Histoire du Luxembourg: Le destin européen d'un petit pays. Privat.
  16. ↑ Margue, M. (2003). Luxembourg. In Medieval Germany: An Encyclopedia. Garland Publishing.
  17. ↑ Thewes, G. (2003). Le Luxembourg et les Luxembourgeois dans l'Europe de Napoléon. Luxembourg: Éditions Saint-Paul.
  18. ↑ Calmes, C. (1989). The Making of a Nation From 1815 to the Present Day. Imprimerie Saint-Paul.
  19. ↑ "The history of the European Union - 1945-59". European Union. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  20. ↑ "Finance". luxembourg.public.lu. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  21. ↑ "H.R.H. the Grand Duke". monarchie.lu. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  22. ↑ "Luxembourg - Climate". World Bank Climate Change Knowledge Portal. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  23. ↑ 1 2 "Constitution du Grand-Duché de Luxembourg - Legilux". legilux.public.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11. (Lüksemburq Konstitusiyası)
  24. ↑ "Chambre des Députés // Grand-Duché de Luxembourg". www.chd.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  25. ↑ "Système judiciaire luxembourgeois". justice.public.lu (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  26. ↑ "Les communes". Syvicol (fransız). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  27. ↑ "Luxembourg". World Bank Data. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  28. ↑ "Publications, data & statistics". CSSF (Commission de Surveillance du Secteur Financier). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  29. ↑ "150 years of steelmaking in Luxembourg". STATEC. 2021-02-11. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  30. ↑ "Unemployment by sex and age - monthly data". Eurostat. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  31. ↑ "Luxembourg Economic Snapshot". OECD. 2023. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  32. ↑ P_18_01_DE_FR_LU/index.html "La moitié de la population du Luxembourg parle au moins 3 langues" (#bad_url). STATEC (fransız). 2019-04-18. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  33. ↑ "Being Christian in Western Europe". Pew Research Center. 2018-05-29. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  34. ↑ "City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications". UNESCO World Heritage Centre. İstifadə tarixi: 2024-12-11.

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Lüksemburq&oldid=8121368"