Grobowiec tracki w Swesztari
43°44′42″N 26°45′59″E/43,745000 26,766389| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, III |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1985 |
Położenie na mapie obwodu Razgrad  | |
Położenie na mapie Bułgarii  | |
| 43°44′42″N 26°45′59″E/43,745000 26,766389
| |
Grobowiec tracki w Swesztari (bułg. Свещарската гробница) – grobowiec wodza trackiego plemienia Getów, odkryty w 1982 roku w kurhanie w okolicach bułgarskiej wsi Swesztari w Obwodzie Razgrad. W 1985 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Grobowiec powstał najprawdopodobniej pod koniec IV lub na początku III wieku p.n.e. Składa się z przedsionka i trzech komór grobowych. Komory są pokryte sklepieniem kolebkowym, które to, w odróżnieniu od sklepień grobowców kurhanowych, miało być widoczne[1].
W środkowej komorze odkryto dwa kamienne łoża, na których spoczywały niegdyś ciała trackiego wodza i jego żony. Ściany komory pokryte są rzeźbami kariatyd, wskazującymi na wpływy sztuki hellenistycznej, jednak ich silne, uniesione ramiona oraz długie suknie mogą też dowodzić inspiracji wizerunkami trackiej bogini-matki.
Na jednej ze ścian odkryto także ślady starożytnego malowidła, przedstawiającego jeźdźca na koniu, który otrzymuje wieniec od żeńskiego bóstwa (bogini-matki?). Jeździec ma nad uchem barani róg. Taka ikonografia, tożsama z przedstawieniami Aleksandra Wielkiego, może sugerować, że getyckim władcą pochowanym w grobie jest Dromichaetes[1], który zasłynął z wzięcia Lizymacha do niewoli. Malowidła nie są ukończone, wskazując na przedwczesną śmierć władcy[1]. Dromichaetes mógł zginąć w walce podczas celtyckiego najazdu, ok. 279 p.n.e.[2].
Kamienne łoże żony zostało dodane w późniejszym okresie; według hipotez, żoną Dromichaetesa mogła być córka Lizymacha[3].
Grobowiec został obrabowany w starożytności[1].
Tracki obrządek pogrzebowy
[edytuj | edytuj kod]Herodot następująco opisuje tracki obrządek pogrzebowy arystokracji: "Pogrzeby bogaczów tak się odbywają: przez trzy dni wystawia się zwłoki, zarzyna wszelakie bydlęta ofiarne i ucztuje, opłakawszy wprzód zmarłego; potem zwłoki pali się lub grzebie. Po usypaniu mogiły urządzają wszelkiego rodzaju igrzyska, w których największe nagrody wyznacza się za pojedynek, stosownie do jego znaczenia"[4]. Trakowie rytualnie niszczyli dary składane do grobu, jak i rozczłonkowywali ciało zmarłego, co miało być odzwierciedleniem mitu o rozszarpaniu Orfeusza[5].
Grzebanym arystokratom towarzyszyły ich atrybuty, takie jak pierścienie, hełmy czy miecze, które miały im towarzyszyć w życiu pozagrobowym; często również, wraz z arystokratą grzebany był też jego koń[6]. Arystokratki zaś były chowane wraz z ozdobami i biżuterią[7]; u niektórych plemion istniał zwyczaj zabijania żony w ofierze nad grobem męża[6]. Stałym elementem wyposażenia grobowców była miejscowa ceramika[8]. Spotyka się zarówno pochówki ciałopalne, jak i szkieletowe[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Grobowiec tracki w Kazanłyku - tracki grobowiec datowany na podobny okres, również na liście UNESCO
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Spier i in. 2024 ↓, s. 75.
- ↑ Delev, Peter (2000). "Lysimachus, the Getae, and Archaeology". The Classical Quarterly. New Series. 50 (2): 384–401. doi:10.1093/cq/50.2.384.
- ↑ Spier i in. 2024 ↓, s. 76.
- ↑ Herodot, Dzieje, V 8. Za: Wenedikow i Gerasimow 1978 ↓, s. 12
- ↑ Ignatowska 2025 ↓, s. 74.
- ↑ a b Wenedikow i Gerasimow 1978 ↓, s. 13.
- ↑ Spier i in. 2024 ↓, s. 197.
- ↑ a b Wenedikow i Gerasimow 1978 ↓, s. 12.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Iwan Wenedikow, Todor Gerasimow: Sztuka tracka. T. 2. Warszawa: Arkady, 1978.
- Bułgaria, seria: Przewodnik Pascala, Bielsko-Biała 2006, str. 341– 342
- Jeffrey Spier, Timothy Potts, Sara Cole, Margarit Damyanov, Zosia Archibald, Christo Popov, Julia Tzetkova, Matthew Sears: Ancient Thrace and the Classical World: Treasures from Bulgaria, Romania, and Greece. Los Angeles: J. Paul Getty Museum, 2024. ISBN 978-1-60606-940-0. (ang.).
- Olga Ignatowska. Dolina Trackich Królów. „Archeologia Żywa”. 1 (95), s. 71-75, styczeń - marzec 2025. Wrocław: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych. ISSN 1426-7055.
