Martyrologium

Dusze męczenników. Ilustracja z Apokalipsy hiszp. mnicha Beatusa z Liebana – Mistrza Pedro (VIII w.)

Martyrologium – w Kościele katolickim i w prawosławiu, uporządkowana chronologicznie księga liturgiczna zawierająca informacje o męczennikach, świętych, błogosławionych i obchodzonych uroczystościach.

Historia martyrologiów

Martyrologia powstawały lokalnie, w poszczególnych Kościołach, z czasem zrodziła się potrzeba martyrologiów ponadregionalnych, zwanych ogólnymi. W Kościele wschodnim takie ogólne martyrologium powstało przed 400 r. Napisano je w języku greckim, jednak przetrwało ono do naszych czasów jedynie w przekładzie syryjskim, stąd nosi nazwę Martyrologium syryjskiego. W połowie V w. w północnej Italii zostało ono przetłumaczone na łacinę i dodano do niego męczenników Kościoła zachodniego oraz męczenników afrykańskich. Autor-tłumacz przypisał to dzieło św. Hieronimowi, stąd znane jest ono jako Martyrologium Hieronima (Martyrologium Hieronymianum).

W średniowieczu nowego wydania martyrologium, uproszczonego, ale też wzbogaconego o nowych świętych, dokonał mnich angielski św. Beda Czcigodny (673–735). W IX wieku opracowano nowe wydania, m.in. martyrologium Usuarda. Korzystali z nich redaktorzy nowego martyrologium, opracowanego po soborze trydenckim na polecenie papieża Grzegorza XIII (ur. 1502, zm. 1585) – tak zwane Martyrologium Romanum – (Martyrologium Rzymskie), kiedy to zreformowano też Kalendarz juliański, wprowadzając Kalendarz gregoriański. Po wielu korektach tego nowego wydania martyrologium ostatecznej rewizji dokonał papież Benedykt XIV (ur. 1675, zm. 1758).

Martyrologium Rzymskie

Martyrologium Romanum jest oficjalnym spisem wszystkich świętych i błogosławionych Kościoła Katolickiego. Ostatnie oficjalne wydanie Martyrologium Romanum (Martyrologium Rzymskie), uzupełnione na polecenie soboru watykańskiego II i promulgowane przez Jana Pawła II, ukazało się w 2004 r.

Martyrologium Rzymskie ukazało się też po polsku po Soborze w 1967 r. W przekładzie opuszczono elementy legendarne i historycznie niepewne.

Martyrologium ekumeniczne

W XX wieku powszechne stało się przekonanie, iż rozłam między Kościołami chrześcijańskimi stanowi zaprzeczenie Ewangelii. Jan Paweł II zauważył, iż „świadectwo dawane Chrystusowi (...) stało się wspólnym dziedzictwem zarówno katolików, jak i prawosławnych, anglikanów i protestantów”, wzywając jednocześnie do zachowania tego świadectwa w pamięci. Wspólnota monastyczna z Bose, składająca się z katolików i protestantów, podjęła inicjatywę zestawienia ekumenicznej listy świadków chrześcijaństwa ze wszystkich Kościołów. Takie martyrologium ekumeniczne, którego celem jest dostrzeganie darów Ducha Świętego poza strukturami własnych Kościołów, zostało wydane w języku włoskim w 2002, a dwa lata później wydano jego przekład polski.

Pojęcie świętości a martyrologium

Wykreślenie świętego z kalendarza liturgicznego nie oznacza pozbawienia świętego świętości, „bowiem, kto raz został uznany za świętego i wpisany do Martyrologium, pozostaje świętym na zawsze, chociażby wypisano go ze wszystkich kalendarzy liturgicznych na całym świecie”.

Zobacz też

• hagiografia
• martyrologia
• menologium
• synaksarion
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego

Linki zewnętrzne

• Martirologio Romano. Vatican: Libreria Editrice Vaticana, 2004. ISBN 978-88-209-7925-6. [dostęp 2023-09-25]. (wł.). Brak numerów stron w książce