Nowa Kurlandia

lokalizacja Tobago

Tablica pamiątkowa w Great Courland Bay z napisem w języku angielskim „Na pamiątkę śmiałym, przedsiębiorczym i pracowitym Kurlandczykom z dalekiej Łotwy na wybrzeżach Bałtyku, którzy żyli na tej ziemi, nazwanej od ich imienia, w latach 1639 do 1693”

Nowa Kurlandia – kolonia Kurlandii (księstwa będącego lennem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, położonego na terenie obecnej Łotwy) na wyspie Tobago w archipelagu Małych Antyli. Z tego powodu czasami Nowa Kurlandia nazywana jest kolonią Polski.

Pierwsze osiedle zostało założone przez Kurlandię w 1637, lecz szybko zostało zlikwidowane. Druga próba kolonizacji nastąpiła w 1639 i również zakończyła się niepowodzeniem, podobnie jak trzecia próba z 1642. Kolonizacja udała się dopiero za czwartym razem, kiedy to 20 maja 1654 roku przybył statek Das Wappen der Herzogin von Kurland, a jego dowódca, Willem Mollens, ogłosił wyspę kolonią o nazwie Nowa Kurlandia i założył fort (Jekabforts) i osadę (Jacobstadt – obecnie Plymouth) na północno-zachodnim wybrzeżu wyspy. W tym samym roku Holendrzy założyli na południowo-zachodnim wybrzeżu swoją kolonię zwaną Nieuw Vlissingen.

Kolonia holenderska rozwijała się o wiele prężniej i w 1659 r. Holendrzy zajęli posiadłości kurlandzkie. Aneksja ta wynikała również z uwarunkowań politycznych w Europie i osłabienia Kurlandii w wyniku wojny polsko-szwedzkiej. Po zakończeniu wojny, na mocy pokoju oliwskiego z roku 1660, Kurlandia odzyskała swoje posiadłości na wyspie, jednak już w 1666 opuściła Tobago. Ponownie Kurlandczycy zajmowali części wyspy w 1668 roku, od lipca 1680 do marca 1683 i od czerwca 1686 do maja 1690 roku. Kurlandia zgłaszała formalne roszczenia do wyspy aż do III rozbioru Polski z 1795 roku, kiedy sama stała się częścią Rosji.

Okres zasiedlania Tobago przez Kurlandczyków:

1. 1637 – pierwsza kolonizacja – nieudana
2. 1639 – druga kolonizacja – nieudana
3. 1642 – trzecia kolonizacja – nieudana
4. 1654–1659 – czwarta kolonizacja – udana
5. 1660–1666 – piąta kolonizacja – odzyskanie posiadłości na wyspie, udana
6. 1680–1683 – dziesiąta kolonizacja – udana
7. 1686–1690 – jedenasta kolonizacja – udana

Gubernatorzy kurlandzcy na Tobago:

L.p.	Imię i nazwisko	Objął urząd	Złożył urząd
1.	Edward Marshall	1642	1643
2.	Cornelius Caroon	1643	1650
3.	Adrien Lampsius	1654	1654
4.	William Molleyns	1654	1655
5.	Hubert de Beveren	1655	1658
6.	Christopher von Kayserling	1658	1658
7.	brak danych	1658	1677
8.	brak gubernatora	1677	1680
9.	brak danych	1680	1684
10.	brak gubernatora	1684	1795

Zobacz też

• kurlandzka kolonizacja w Gambii

Bibliografia

• Marek Arpad Kowalski: Kolonie Rzeczypospolitej. Warszawa, Bellona, 2005, s. 79–146. ISBN 978-83-11-12912-2.