Bezpieczeństwo zbiorowe

Ten artykuł od 2022-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Bezpieczeństwo zbiorowe – system polityczno-prawny mający za zadanie utrwalenie pokoju międzynarodowego^[1]

Głównym założeniem idei bezpieczeństwa zbiorowego jest utwierdzenie w przekonaniu, że najskuteczniejszym sposobem odparcia agresji jest podjęcie wspólnych działań przez kilka państw. Teoria bezpieczeństwa zbiorowego opiera się na stwierdzeniu, że powodem konfliktów międzynarodowych i wojen są niepewności oraz zagrożenia łączące się z polityką siły. W świetle tej teorii, państwa, które zobowiązują się do wzajemnej obrony, mogą powstrzymać agresora oraz ukarać go w przypadku naruszenia porządku lub prawa międzynarodowego.

Muszą być spełnione trzy warunki, od których zależy skuteczność bezpieczeństwa zbiorowego:

państwa muszą być stosunkowo równe, a przynajmniej nie może być wśród nich mocarstwa dominującego;
wszystkie państwa muszą wykazać gotowość do ponoszenia kosztów i odpowiedzialności za wzajemną obronę;
musi istnieć międzynarodowy organ, który dzięki autorytetowi moralnemu i potencjałowi militarnemu byłby w stanie podejmować skuteczne działania.

Historia

Pierwszą historyczną próbą utworzenia tego rodzaju systemu było powołanie Ligi Narodów w 1920 roku^[2]. Obecnymi przykładami takich konstrukcji są Organizacja Narodów Zjednoczonych^[3] (zasięg uniwersalny) oraz Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie^[4] (zasięg regionalny).

Obecnie największym tego typu organem jest Organizacja Narodów Zjednoczonych, do której należą prawie wszystkie państwa na świecie. Najważniejszym organem ONZ jest Rada Bezpieczeństwa, której powierzono zadanie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Odpowiada więc za pełnienie przez ONZ roli negocjatora, obserwatora, jak również za utrzymywanie i zaprowadzanie pokoju.

Elementy systemu zbiorowego bezpieczeństwa

Elementy systemu zbiorowego bezpieczeństwa to^[5]:

zakaz użycia siły zbrojnej pomiędzy członkami;
pokojowe rozstrzyganie sporów;
stosowanie ogólnych zasad stosunków międzynarodowych;
stosowanie sankcji wobec agresora i podejmowanie decyzji o ich użyciu przez powołane do tego organy;
kontrola i ograniczanie zbrojeń;
ujęcie systemu w formie organizacji międzynarodowej powstałej na bazie traktatu lub porozumienia.

Zobacz też

Przypisy

↑ bezpieczeństwo zbiorowe, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-16] .
↑ Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 156. ISBN 978-83-235-0281-4.
↑ Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 157-163. ISBN 978-83-235-0281-4.
↑ Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 163-165. ISBN 978-83-235-0281-4.
↑ Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 157. ISBN 978-83-235-0281-4.

Bibliografia

Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 156–165. ISBN 978-83-235-0281-4.

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.

Uwagi: prawdziwy isbn czy rok wydania? KBN identyfikuje isbn jako wydanie z 2006.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Andrew Heywood: Politologia. Przekł. Barbara Maliszewska, Marta Masojć, Natalia Orłowska, Dorota Stasiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 192. ISBN 978-83-01-14778-5.

Linki zewnętrzne

Tomasz Kamiński, Katarzyna Myszona‑Kostrzewa: Rola organizacji międzynarodowych w systemie bezpieczeństwa zbiorowego ONZ. sejm.gov.pl. [dostęp 2025-02-05]. (pol.).

[1] bezpieczeństwo zbiorowe, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-16] .

[2] Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 156. ISBN 978-83-235-0281-4.

[3] Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 157-163. ISBN 978-83-235-0281-4.

[4] Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 163-165. ISBN 978-83-235-0281-4.

[5] Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Edward Haliżak, Roman Kuźniar: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 157. ISBN 978-83-235-0281-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]